Wat is een Klavierbauer - gezel?
Een pianostemmer, (assistent) pianotechnicus en pianobouwer zijn drie verschillende beroepen binnen de pianowereld, en ze hebben verschillende verantwoordelijkheden en expertisegebieden.
Op deze pagina leest u wat het betekent als iemand een pianobouwer - gezel is.
Klik hier als u meer wilt lezen over de vervolgopleiding tot Meester pianobouwer.
De verschillen tussen deze beroepen staan in onze FAQ uitgelegd.
Het vak van de pianobouwer is een prachtig ambachtelijk beroep dat draait om het thema muziek! In dit beroep bouwt, repareert en restaureert de "Klavierbauer" piano’s en vleugels. Ook het stemmen van de instrumenten hoort tot de taken. Het is daardoor een afwisselende baan waarin ambachtelijk werk en passie voor muziek samenkomen.
Het zelfstandige beroep van klavier- en cembalobouwer bestaat pas vanaf ca. 1800. Daarvoor maakten orgelbouwers cembali en klavichorden. Daarom komen veel termen uit het klavecimbel- en daarna de pianobouw uit de orgelbouw. Lees hier meer over de geschiedenis van de pianobouw.
Beroepsprofiel: pianobouwer
De instrumentenbouw heeft een lange traditie en combineert ambachtelijk en creatief werk. Een pianobouwer bouwt piano’s en houdt zich bezig met de restauratie en reparatie van beschadigde instrumenten. Het grootste deel van de tijd brengen pianobouwers door in de werkplaats, maar ook klantcontact en -advisering behoren tot het takenpakket.
Dit doen pianobouwers
De werkzaamheden van pianobouwers zijn zeer veelzijdig. Het bouwen van een piano is complex en vraagt veel handelingen. De pianobouwer heeft echter het voordeel dat deze kan zien hoe een compleet instrument ontstaat. Voordat het zover is, zijn er verschillende stappen nodig. Het curriculum vermeldt onder meer:
- Maken van tekeningen, schetsen en ontwerpen
- Selecteren van geschikte materialen
- Vervaardigen van kasten, houtskeletten en zangbodems
- Werken met gereedschap zoals frees, zaag of schaaf
- Inbouwen van toetsen, pedalen en pianomechaniek
- Montage van de afzonderlijke onderdelen
- Aanbrengen van versieringen en oppervlaktebehandeling
- Vakinhoudelijke advisering van klanten en inventariseren van hun wensen
- Vaststellen en verhelpen van defecten
- Reparaties en restauraties van beschadigde instrumenten
- Stemmen van instrumenten
- Kostencalculatie
- Onderhoud en verzorging van piano’s
- Huisbezoeken bij klanten
- Voeren van verkoopgesprekken
Wat een pianobouwer concreet doet, hangt ook af van zijn functie. Doet het bedrijf vooral opdrachtwerk, dan richt de bouwer zich mogelijk meer op onderhoud van instrumenten. Produceert het bedrijf piano’s voor verkoop? Dan worden veel verschillende taken gecombineerd. Bij grotere bedrijven specialiseert een werknemer zich vaak in één deelgebied. Bijvoorbeeld snaren spinnen of dempers zetten.
Competenties
Er zijn een aantal eigenschappen en vaardigheden die een goede basis vormen voor het beroep van pianobouwer. Denk aan:
- Nauwkeurige werkwijze
- Betrouwbaarheid
- Affiniteit met tonen en klanken
- Goed muzikaal gehoor
- Handvaardigheid
- Precisie
- Communicatievaardigheden
- Tekenvaardigheid
- Ruimtelijk inzicht
- Technisch inzicht
Opleiding tot pianobouwer
De officiële benaming van deze opleiding is Opleiding tot pianobouwer en klavecimbelbouwer*. Het gaat om een door Duitsland erkend en wettelijk geregeld opleidingsberoep. Tijdens de opleiding muziekinstrumentenbouw kiest men de specialisatie “piano- en klavecimbelbouw”. De opleiding duurt 3,5 jaar en is duaal (combinatie van theorie en praktijk). Het theoretische deel vindt plaats op de beroepsopleiding in Ludwigsburg. De pianobouwer in spé volgt daar regelmatig blokken van enkele weken. In deze bloklessen leert hij/zij onder andere over:
- Geschiedenis van de instrumentenbouw
- Stemtheorie
- Muziekleer
- Opbouw en werking van piano’s
- Materiaalkennis
Deze inhoud vormt de basis om praktische taken uit te voeren. De praktijk leert men in het opleidingsbedrijf, bij voorkeur in een Duitse pianofabriek. Daar houdt de leerling zich bezig met:
- Plannen en voorbereiden van werkprocessen
- Bewerken van materialen
- Vervaardigen van onderdelen en verbindingen
- Oppervlaktebehandeling
- Vakinhoudelijke klantadvisering
- Stemmen van instrumenten
- Beoordelen van de staat van een instrument en inschatten van reparatiekosten
- Inbouwen van mechanieken, dempers en klavieren
Hij leert stap voor stap alle processen die bij het bouwen van piano’s horen. Aan het einde van de opleiding kunt de pianobouwer een piano bouwen, repareren of restaureren.
Vervolgopleiding
Na de opleiding tot pianobouwer kan men zich verder ontwikkelen, bijvoorbeeld als meester in het ambacht: Klavierbaumeister.
Duale opleiding
Duale opleidingen zijn in Duitsland bijna de standaard als het om beroepsopleidingen gaat. Ze combineren het theoretische en het praktische deel en zorgen er zo voor dat je de geleerde kennis direct in de praktijk kunt toepassen.
Een duale opleiding is een beroepsopleiding die zowel in een bedrijf als op een beroepsopleidingsschool (Berufsschule) plaatsvindt. Je werkt dus in een bedrijf én je gaat tegelijkertijd naar school. Om dit mogelijk te maken werken bedrijven, scholen en de Kamer van Koophandel (IHK) nauw samen.
De duale opleidingen pianobouw werkt volgens het blokmodel: Je volgt enkele weken achter elkaar alleen school en werkt daarna enkele maanden alleen in een bedrijf dat een officiële opleidingsbevoegdheid heeft. Dit maakt het mogelijk om je volledig te concentreren op één omgeving tegelijk.
Hoe lang duurt een duale opleiding pianobouw?
De duurt geen 3 maar 3,5 jaar omdat er een half jaar extra verdieping bij komt. Tijdens de opleiding leg je een tussentijdse toets en een eindexamen af. Na het behalen van het eindexamen ontvang je in het ambacht de gezelbrief (Gesellenbrief). Een afgeronde duale pianobouw wordt niet alleen in Duitsland, maar ook internationaal erg hoog gewaardeerd. Na je opleiding kun je verder leren tot meester.
Nadelen
Om de opleiding tot pianobouwer succesvol tot een einde te brengen is doorzettingsvermogen nodig. Je dient niet alleen duits te leren maar je moet ook 3,5 tot 4 jaar in Duitsland wonen en werken want je combineert school en werk, beiden in voltijd. Ook moet je je schikken in de duitse cultuur en het sterk gelaagde systeem: Meister's wil is wet! Toch heeft dit enkele mensen uit Nederland* er niet van weerhouden om voor deze opleiding te kiezen – de voordelen wegen ruimschoots op tegen de nadelen.
Belang van certificering?
- Praktijkvoorbeelden -
- "Een specialist zonder certificaat, kan dat wel betrouwbaar zijn?" -
Vakman zonder stem
Een vakman zonder aansluiting bij een branchevereniging verliest een opdracht aan iemand met een 'keurmerk'. Zijn werk is aantoonbaar van hoge kwaliteit, maar omdat hij geen marketing voert met certificaten, wordt hij overgeslagen. Hij voelt zich hierdoor onterecht buitenspel gezet.
Dit voorbeeld illustreert hoe certificering als marketingmiddel werkt — en niet altijd in het voordeel van de beste vakman.
Klant in verwarring
Een klant zoekt een technicus voor de revisie van een antieke vleugel. Ze kiest op basis van een mooie website vol titels en logo’s van organisaties. Achteraf blijkt dat het werk slordig is uitgevoerd — toetsen blijven hangen, de dempers werken niet goed. Bij navraag blijkt dat de technicus weinig praktijkervaring heeft met vleugels, ondanks zijn ‘certificeringen’.
Dit toont aan dat klanten zich soms te veel laten leiden door titels en niet genoeg door ervaring of portfolio.
Klant kiest voor goedkope 'pianostemmer'
Een klant besluit om een goedkope pianostemmer in te schakelen, omdat deze een aantrekkelijke prijs aanbiedt. De stemmer heeft echter weinig ervaring met het stemmen van vleugels en gebruikt stemapparatuur zonder aandacht voor de fijne afstemming. Na korte tijd merkt de klant dat de stemming niet stabiel is en in bepaalde gebieden van de piano niet consistent is. Bij een tweede stemming blijkt dat de eerste stemmer belangrijke aanpassingen heeft gemist, zoals de regulatie van de dempers en de stand van de hamerkoppen. De klant realiseert zich dat het voordelige tarief op de lange termijn duurder uitvalt, omdat de stemming in redelijkheid eerst na herstel had moeten worden uitgevoerd waardoor extra kosten zijn gemaakt.
Dit voorbeeld laat zien dat het kiezen voor een goedkope, onervaren pianostemmer op korte termijn aantrekkelijk lijkt, maar op de lange termijn kan leiden tot extra kosten en frustratie.
Verzekeraar eist 'register taxateur'
Na een waterschade aan een Steinway-vleugel wil de eigenaar schadevergoeding aanvragen bij zijn inboedelverzekering en schakelt zijn vaste Steinway pianotechnicus in. Deze maakt een gedetailleerd rapport met herstelkosten, onderbouwd met foto's en onderdelenprijzen. De verzekeraar weigert echter het rapport te accepteren, omdat de technicus niet staat ingeschreven als 'register taxateur'. In plaats daarvan sturen ze een erkende taxateur die minder ervaring heeft en met een veel lager bedrag komt. De eigenaar voelt zich machteloos: zijn vertrouwde expert wordt genegeerd omdat hij geen 'officieel' keurmerk heeft.
Dit voorbeeld illustreert hoe het formele systeem vakmensen zonder registratie kan buitensluiten, ook als zij inhoudelijk beter gekwalificeerd zijn dan de zogenaamde 'erkende' taxateur.
Consument wil piano verkopen
Een particulier wil zijn antieke Erard-vleugel verkopen en laat deze taxeren door iemand met een 'erkend certificaat'. De waarde wordt op €3.500 geschat. De eigenaar twijfelt en vraagt een tweede mening bij een ervaren pianobouwer die veel met Erard werkt. Deze ontdekt dat het instrument in originele staat verkeert met unieke zeldzame kenmerken — en schat de waarde op het dubbele. Een specialistische koper bevestigt dit later.
Ervaring met specifieke merken en bouwperiodes kan cruciaal zijn voor een eerlijke en realistische waardebepaling.
De gecertificeerde beginner
Een jonge stemmer behaalt na een korte cursus een certificaat van een branchevereniging. Hoewel hij netjes werkt, heeft hij nog weinig ervaring met het stemmen van oudere piano’s of vleugels met stemproblemen. Klanten merken dat de stemming snel terugloopt, en hij komt vaak terug voor correcties. Zijn certificering suggereert expertise, maar zijn praktijkervaring is nog beperkt.
Dit voorbeeld laat zien dat een certificaat alléén geen garantie is voor consistent vakmanschap.
Ben je geïnteresseerd en wil je het vak in,
of ben je al pianotechnicus en wil je je bijscholen?
Wij geven ook workshops, kijk voor meer informatie op onze webpagina "Workshops".
Interesse voor een ander soort workshop?
Bel ons vrijblijvend op, we bespreken graag de mogelijkheden!
