Pianostemmer, (assistent) pianotechnicus of pianobouwer...
Het vak pianotechniek en pianostemmen zijn deelvakken binnen het bredere vakgebied van pianobouw. Een pianostemmer, (assistent) pianotechnicus en pianobouwer zijn dan ook drie verschillende beroepen binnen de pianowereld en hebben verschillende verantwoordelijkheden en expertisegebieden. Op deze pagina geven wij een overzicht (oplopend in expertise).
Som kom je ook wel andere term tegen zoals "Gecertificeerde Steinway technicus" of "Gecertificeerd Europiano technicus" (Certified Europian Technician) of "Gecertificeerd pianostemmer". De verschillen tussen deze certificeringen leggen wij in de FAQ op een andere pagina uit.
Assistent pianotechnicus
Alhoewel de term assistent-pianotechnicus op het internet nog rondgaat, wordt dit begrip niet meer actief gehanteerd. Het betreft stagiaires van het HMCollege in Amsterdam die een aantal weken per jaar stage lopen. Hij of zij kunnen nog niet zelfstandig werken en geen piano's stemmen maar assisteren tijdens hun stage de pianotechnici.
Pianostemmer
Iemand die piano's stemt. Dit betekent dat hun belangrijkste taak is om de snarenspanning van de piano aan te passen om ervoor te zorgen dat de tonen de juiste toonhoogte hebben en in harmonie klinken.
Het beroep van pianostemmer is in Nederland niet beschermd, wat betekent dat er geen wettelijke vereisten zijn om in dit vak te werken. Iedereen kan in principe zichzelf een pianostemmer noemen en proberen piano's te stemmen zonder speciale verworven kennis van pianotechniek of pianoconstructie.
Certified Piano Tuner (CPT)
Dit is een pianostemmer die getest is op zijn vakbekwaamheid ten aanzien van pianostemmen. In Nederland wordt deze test afgenomen bij het HMC-college in samenwerking met de Vereniging van Pianotechnici Nederland en Belgie (VvPN). In Duitsland wordt een stemtest afgenomen aan de OWS-school.
De ervaring leert dat mensen die ergens een kortdurende cursus van minder dan een jaar hebben gevolgd, niet voor het CPT-examen slagen.
Een overzicht van CPT-pianostemmers vindt u hier.
Pianotechnicus
Net als voor het beroep pianostemmer geldt, dat iedereen zich pianotechnicus mag noemen zonder het behalen van certificeringen als pianotechnicus.
Een pianotechnicus heeft een bredere reeks verantwoordelijkheden dan een pianostemmer. Ze zijn verantwoordelijk voor het onderhoud, de reparatie en de algehele technische staat van een piano. Dit omvat het stemmen van de piano, maar ook het uitvoeren van kleine reparaties, het vervangen van onderdelen, het optimaliseren van de mechanische actie en het oplossen van problemen met het instrument.
In Nederland hebben we een driejarige opleiding tot pianotechnicus aan het Hout- en Meubelerings College (HMC) in Amsterdam. Leerlingen lopen aan het einde van het eerste jaar een dag of tien mee in het bedrijfsleven om te proeven aan het vak. In het tweede jaar wordt, verspreid over het jaar, twee maanden stage gelopen. Het derde en laatste jaar zijn dit in totaal twee a drie maanden. Tijdens de stages assisteren de leerlingen het leerbedrijf en verrichten zij onder begeleiding technische werkzaamheden maar kunnen nog geen piano's stemmen.
Er bestaat in Nederland geen deeltijdopleiding. Volwassenen die dit beroep serieus willen leren, zijn aangewezen op het buitenland of losse cursussen. Met het oog hierop zijn er steeds meer bedrijven die hun werknemers intern opleiden en naar hun eigen maatstaven tot pianotechnicus (bij)scholen.
Pianobouwer
Pianobouwers zijn gespecialiseerd in het bouwen en repareren van klavierinstrumenten, zoals klavecimbels, orgels en andere toetsinstrumenten. Zij hebben expertise in houtbewerking, mechanica en de constructie van klavierinstrumenten.
De beste mogelijkheid om het vak van muziekinstrumentenbouwer, specifiek pianobouwer, goed te leren is in een fabriek. Pianobouwers volgen een opleidingen in pianobouw, houtbewerking en andere relevante ambachtelijke vaardigheden. Dit omvat ongeveer vier jaar praktijk training.
In Nederland is helaas geen opleiding tot pianobouwer net zoals er hier ook geen opleiding tot orgel- , of blaasinstrumentenbouwer is. In Duitsland zijn nog een aantal pianofabrieken; daar volgt een pianobouwer een formele 3,5 jarige tot 4-jarige praktijkopleiding waarbij fulltime in een pianofabriek wordt gewerkt en alle productiestappen van het bouwen van een piano worden doorlopen onder leiding van een "Meister" pianobouwer. Aanvullend wordt een aantal maanden op MBO-niveau theorie- en praktijkonderwijs gegeven.
Meister pianobouwer
In Duitsland bestaat er een gestructureerd systeem van beroepsonderwijs en certificering voor ambachten, waaronder het beroep van klavierbauer (pianobouwer). Binnen dit systeem zijn er verschillende niveaus van bekwaamheid en certificering, te weten een gezel en een meester pianobouwer. Nederland had in de middeleeuwen ook een soortgelijk systeem als het Duitse "Meister-Gesellen"-systeem. Dit systeem werd in Nederland aangeduid als het "gilde-systeem". Dit gilde-systeem werd eind van de 18e eeuw afgeschaft.
Let op! In Nederland hebben wij géén Meester-Gezel-systeem. Toch zijn er pianostemmers en pianotechnici die zich ten onrechte meester of gezel noemen!
- Gezel pianobouwer
Een "Geselle Klavierbauer" is een term die verwijst naar een getrainde pianobouwer met een bepaald niveau van vakbekwaamheid. Om de titel van "Geselle" te bereiken, voltooit een leerling in Duitsland een formele beroepsopleiding als pianobouwer, die meestal drie en een half tot vier jaar duurt. Na het afronden van de opleiding krijgt de leerling de titel "Geselle," wat aangeeft dat hij of zij een bepaald niveau van vaardigheid en ervaring heeft bereikt. Ze kunnen zelfstandig werken aan eenvoudigere klavierinstrumenten en onder begeleiding werken aan complexere projecten. - Meester pianobouwer
"Klavierbaumeisters" hebben na de opleiding tot "Geselle Klavierbauer" een aanvullende opleiding gevolgd. Ze zijn gekwalificeerd om complexe klavierinstrumenten te bouwen en te restaureren. Ze hebben een diepgaand begrip van de ambachtelijke en technische aspecten van hun werk, een hogere mate van expertise en zijn bevoegd om meer complexe projecten aan te pakken en om het werk van (gezel) pianobouwers te begeleiden en te leiden.
Om serieus in het vak werkzaam te kunnen zijn en kwaliteit te leveren, is minimaal 3 jaar praktijkervaring vereist met dagelijkse training aan een veelvoud van verschillende instrumenten.
Wil je ook graag met piano's werken en je (om)scholen?
Klik hier voor meer informatie over de opleiding tot pianostemmer.
Ben je geïnteresseerd en wil je ook het vak in? Wij geven ook workshops, kijk voor meer informatie op onze webpagina "Workshops". Interesse voor een ander soort workshop? Bel ons vrijblijvend op, dan bespreken wij de mogelijkheden!