Certificeringen in de pianowereld - hoe zit het nu echt?

Ten eerste nog even dit. Een pianostemmer, (assistent) pianotechnicus en pianobouwer zijn drie verschillende beroepen binnen de pianowereld, en ze hebben verschillende verantwoordelijkheden en expertisegebieden. De verschillen tussen deze beroepen staan in onze FAQ uitgelegd. 

Als gediplomeerde (Meester) pianobouwers mogen wij piano technici tot op Duits kwaliteitsniveau opleiden, bijvoorbeeld tot "Steinway & Sons piano technicians".  

In de pianowereld kom je een veelvoud van titels en certificeringen tegen zoals:

  • Gecertificeerd pianostemmer
  • Pleyel specialist
  • Senior Steinway & Sons Technician
  • Gecertificeerd Europiano technicus (Certified Europian Technician)
  • Gecertificeerd Bösendorfer technicus
  • Gecertificeerd Steinway technicus
  • Meester pianostemmer
  • Meester pianotechnicus
  • Europees Gecertificeerd Register Taxateur van Piano’s en Vleugels
  • Register Taxateur voor alle piano & vleugel taxaties
  • SKO Gecertificeerd
  • Aangesloten bij TMV

 Deze titels lijken indrukwekkend, maar het is belangrijk om te weten dat dit grotendeels gaat om niet-wettelijk beschermde titels. In Nederland zijn termen als "pianostemmer", "pianotechnicus" of "pianotaxateur" onbeschermd — iedereen mag zich zo noemen, ongeacht de opleiding of ervaring.

 

Certificaat van deelname vs. certificaat na examen

Sommige opleiders reiken een certificaat van deelname uit aan het einde van een cursus. Zo’n certificaat laat zien dat iemand aanwezig is geweest, maar zegt niets over de vaardigheden of het vakmanschap. Anders is het wanneer een deelnemer een examen succesvol heeft afgelegd. In dat geval kan een certificaat wél iets zeggen over de basiskennis of praktische vaardigheden van de persoon. Dit hangt echter sterk af van:

  • De kwaliteit van de opleiding

  • De objectiviteit en inhoud van het examen

  • De ervaring van de examinatoren

Let wel: ook dit zijn meestal geen officieel erkende diploma’s. Ze zijn waardevol als indicatie van basiskennis, maar geen garantie voor vakmanschap op hoog niveau.

 

Waarom certificering niet alles zegt

Certificaten kunnen nuttig zijn, maar het wordt problematisch als deze worden gepresenteerd als dé standaard voor kwaliteit. Dit schept een scheef beeld. Veel vaklieden hebben jarenlang praktijkervaring, zonder aangesloten te zijn bij bijvoorbeeld de TMV of VvPN. Zij hebben soms meer kennis en kunde dan iemand met een vers behaald certificaat.

Als consument is het dus verstandig om niet alleen te kijken naar een papiertje, maar ook naar:

  • De staat van dienst van de vakman of -vrouw

  • Ervaring met vergelijkbare instrumenten

  • Eventuele aanbevelingen of referenties

 

Ambacht leer je in de praktijk

Het stemmen, onderhouden en bouwen van piano’s is een ambacht dat je alleen goed leert door jarenlang dagelijks te werken met uiteenlopende instrumenten.

Voor pianotechnici en stemmers geldt: minstens drie jaar praktijkervaring met dagelijkse training is nodig om een degelijk niveau te bereiken. Vergelijk het met een pilotenopleiding — je leert het vak niet in een paar maanden. In Nederland bestaat geen volwaardige vakopleiding tot pianobouwer. In Duitsland daarentegen worden vaklieden opgeleid in een 3,5- tot 4-jarige praktijkopleiding in de pianofabriek, onder begeleiding van een Klavierbaumeister.

 

Kortom

Certificering is niet per definitie misleidend — mits transparant wordt gecommuniceerd wat het inhoudt. Maar het mag geen middel worden om andere vaklieden te diskwalificeren of buiten spel te zetten. Laat ervaring, vakmanschap en klanttevredenheid leidend zijn bij je keuze voor een stemmer, technicus of taxateur.

- "Een specialist zonder certificaat, kan dat wel betrouwbaar zijn?" - 

Ook gecertificeerd pianotechnicus worden?

Om serieus in het vak werkzaam te kunnen zijn en kwaliteit te leveren, is minimaal 3 jaar praktijkervaring vereist met dagelijkse training aan een veelvoud van verschillende instrumenten. Wil je ook graag met piano's werken en je (om)scholen? Klik hier voor meer informatie over de opleiding tot pianostemmer.

Gebezigde titels

 

Gecertificeerd Steinway technicus

Dit is een pianostemmer of pianotechnicus die twee weken heeft meegekeken in een Steinway fabriek. Onder leiding van een meester pianobouwer (Klavierbaumeister) heeft hij of zij enige basiskennis kunnen opdoen over het afregelen van het mechaniek en de werkzaamheden die komen kijken bij het (concert)stemmen.  Ter afsluiting van deze twee weken ontvangt de cursist een certificaat van deelname. Cursisten zijn uitdrukkelijk niet opgeleid als pianobouwer (Klavierbauer), daarvoor is het verplicht om 3,5 tot 4 jaar fulltime werkzaam te zijn in de Steinway of andere Duitse pianofabriek (zoals Seiler, Schimmel, Forster, Steingraeber, Grotrian-Steinweg, Bechstein e.a.) in combinatie met deelname aan de Duitse opleiding voor Muziekinstrumentenbouwers.

Deelname staat over het algemeen alleen open voor de werknemers van de Steinway dealers in het buitenland, waaronder Nederland. Steinway biedt deze bijscholing aan niet-pianobouwers buiten Duitsland aan zodat Steinway  deze technici enige mate van het Duitse kwaliteitsniveau kan meegeven.

 

Gecertificeerd Senior Steinway & Sons technicus

Hetzelfde als een gecertificeerde Steinway technicus met dit verschil dat deze persoon wat langer in het pianovak werkzaam kan zijn dan iemand die de senior aanduiding niet gebruikt.

 

Gecertificeerd Bösendorfer, Bechstein e.d. technicus

Dit is een pianostemmer of pianotechnicus die net als een Steinway technicus, één of meerdere dagen in een pianofabriek een workshop of cursus heeft gevolgd onder leiding van een pianobouwer of meester pianobouwer. Vaak is dit op een deelgebied zoals stemmen, reguleren of intoneren. Deelnemers krijgen na afloop een certificaat van deelname.

 

Gecertificeerd Europiano technicus

Dit is een pianostemmer of pianotechnicus die net als een Steinway technicus geen mogelijkheid heeft in het eigen land een vakopleiding op het niveau van de Duitse pianobouwers zoals de Steinway technici dat hebben gehad te volgen maar toch graag als enige mate van certificering wil ontvangen. 

Iedereen die beroepsmatig piano's en vleugels stemt en regelt, kan worden uitgenodigd voor een zogenaamd Europiano-examen. Dit  betreft een technisch examen dat is ontwikkeld voor lidverenigingen die geen eigen gestandaardiseerd onderwijs- en examenprogramma hebben dat ten minste gelijk is aan het Duitse onderwijsniveau. Dit examen maakt het mogelijk om binnen het kader van de individuele kennis en vaardigheden van reeds geschoolde werknemers binnen de afzonderlijke examencategorieën binnen Europa en een uniforme minimale minimumnorm te bereiken.

Verenigingen die momenteel geen eigen examens hebben zijn: AIARP(Italië), ASETAP(Spanje), NPTF(Noorwegen), SPTF(Zweden), EKK(Estland), Lithuanian Association of piano tuners (LFDA), DPIF(Denemarken), APM(Rusland), CKS(Check Rep.), ABPT(UK). 

Heb je meer vragen over dit examen? Neem dan contact met ons op, Pascal Reijmers is de Nedelandse vertegenwoordiger van Europiano en kan al je vragen hierover beantwoorden.

 

Gecertificeerd pianostemmer

Dit is iemand die een certificaat van een erkende vakopleiding (bv. HMC of OWS) heeft behaald waarin zijn of haar kennis is getest op het stemmen van een piano. Voor degenen die geen erkende vakopleiding hebben gevolgd, bestaat de mogelijkheid hun stemvaardigheid te laten testen en bij voldoende resultaat te laten certificeren door de Vereniging voor Pianotechnici Nederland (VvPN). Dat getuigt van een bepaalde basiskennis piano stemmen. 

 

Gecertificeerd Piano Taxateur etc.

Dit is iemand die een certificaat voor de vaardigheid van het taxeren heeft verkregen. Dat getuigt van een bepaalde basiskennis taxeren. Hobéon SKO verstrekt persoonscertificaten aan personen die een vakexamen hebben afgelegd (bijvoorbeeld bij de TMV), een gedragscode hebben ondertekend, zich bijscholen en kunnen aantonen dat ze actief werkzaam zijn in hun vakgebied. De Federatie TMV (Taxateurs, Makelaars en Veilinghouders) is verantwoordelijk voor de inhoud van de vakexamens.  

 

Meester pianotechnicus / Meester pianostemmer

Dit zijn zelf bedachte kwalificaties, en suggereren dat men meester is in het pianostemmen of in de pianotechniek. Deze termen worden soms gebruikt door mensen die hebben leren stemmen onder begeleiding van een ervaren pianostemmer of pianotechnicus en die zij als 'hun (leer)meester' beschouwen.

Ben je geïnteresseerd en wil je het vak in?

Wij geven ook workshops, kijk voor meer informatie op onze webpagina "Workshops". 
Interesse voor een ander soort workshop? Bel ons vrijblijvend op, we bespreken graag de mogelijkheden!

Praktijkvoorbeelden

Vakman zonder stem

Een vakman zonder aansluiting bij een branchevereniging verliest een opdracht aan iemand met een 'keurmerk'. Zijn werk is aantoonbaar van hoge kwaliteit, maar omdat hij geen marketing voert met certificaten, wordt hij overgeslagen. Hij voelt zich hierdoor onterecht buitenspel gezet.

Dit voorbeeld illustreert hoe certificering als marketingmiddel werkt — en niet altijd in het voordeel van de beste vakman.

Klant in verwarring

Een klant zoekt een technicus voor de revisie van een antieke vleugel. Ze kiest op basis van een mooie website vol titels en logo’s van organisaties. Achteraf blijkt dat het werk slordig is uitgevoerd — toetsen blijven hangen, de dempers werken niet goed. Bij navraag blijkt dat de technicus weinig praktijkervaring heeft met vleugels, ondanks zijn ‘certificeringen’.

Dit toont aan dat klanten zich soms te veel laten leiden door titels en niet genoeg door ervaring of portfolio.

Klant kiest voor goedkope 'pianostemmer'

Een klant besluit om een goedkope pianostemmer in te schakelen, omdat deze een aantrekkelijke prijs aanbiedt. De stemmer heeft echter weinig ervaring met het stemmen van vleugels en gebruikt stemapparatuur zonder aandacht voor de fijne afstemming. Na korte tijd merkt de klant dat de stemming niet stabiel is en in bepaalde gebieden van de piano niet consistent is. Bij een tweede stemming blijkt dat de eerste stemmer belangrijke aanpassingen heeft gemist, zoals de regulatie van de dempers en de stand van de hamerkoppen. De klant realiseert zich dat het voordelige tarief op de lange termijn duurder uitvalt, omdat de stemming in redelijkheid eerst na herstel had moeten worden uitgevoerd waardoor extra kosten zijn gemaakt.

Dit voorbeeld laat zien dat het kiezen voor een goedkope, onervaren pianostemmer op korte termijn aantrekkelijk lijkt, maar op de lange termijn kan leiden tot extra kosten en frustratie.

Verzekeraar eist 'register taxateur'

Na een waterschade aan een Steinway-vleugel wil de eigenaar schadevergoeding aanvragen bij zijn inboedelverzekering en schakelt zijn vaste Steinway pianotechnicus in. Deze maakt een gedetailleerd rapport met herstelkosten, onderbouwd met foto's en onderdelenprijzen. De verzekeraar weigert echter het rapport te accepteren, omdat de technicus niet staat ingeschreven als 'register taxateur'. In plaats daarvan sturen ze een erkende taxateur die minder ervaring heeft en met een veel lager bedrag komt. De eigenaar voelt zich machteloos: zijn vertrouwde expert wordt genegeerd omdat hij geen 'officieel' keurmerk heeft.

Dit voorbeeld illustreert hoe het formele systeem vakmensen zonder registratie kan buitensluiten, ook als zij inhoudelijk beter gekwalificeerd zijn dan de zogenaamde 'erkende' taxateur.

Consument wil piano verkopen

Een particulier wil zijn antieke Erard-vleugel verkopen en laat deze taxeren door iemand met een 'erkend certificaat'. De waarde wordt op €3.500 geschat. De eigenaar twijfelt en vraagt een tweede mening bij een ervaren pianobouwer die veel met Erard werkt. Deze ontdekt dat het instrument in originele staat verkeert met unieke zeldzame kenmerken — en schat de waarde op het dubbele. Een specialistische koper bevestigt dit later.

Ervaring met specifieke merken en bouwperiodes kan cruciaal zijn voor een eerlijke en realistische waardebepaling.

De gecertificeerde beginner

Een jonge stemmer behaalt na een korte cursus een certificaat van een branchevereniging. Hoewel hij netjes werkt, heeft hij nog weinig ervaring met het stemmen van oudere piano’s of vleugels met stemproblemen. Klanten merken dat de stemming snel terugloopt, en hij komt vaak terug voor correcties. Zijn certificering suggereert expertise, maar zijn praktijkervaring is nog beperkt.

Dit voorbeeld laat zien dat een certificaat alléén geen garantie is voor consistent vakmanschap.