Opleiding tot pianostemmer
Tijdens onze reizen horen wij regelmatig dat er op het gebied van pianobouw en pianotechniek wereldwijd(!) een gebrek aan goede vakmensen is. Het beroep van een 'iemand die zich professioneel met piano's bezig houdt is in Nederland niet beschermd. Maar hoe en waar kun je het vak nu goed leren?
Wij zijn gediplomeerde clavecimbel- en pianobouwers en hebben onze vakdiploma's behaald aan de Oscar Walcker Schule in Duitsland volgens het Duitse Meister-Gesellen systeem. Dit betekent dat wij tijdens onze opleidingen fulltime in een Duitse pianofabriek werkten en alle productiestappen van het bouwen van een piano hebben doorlopen.
In Europa zijn er nog maar weinig pianofabrieken, pianobouwers worden daarom steeds schaarser. Naast het beroep van pianobouwer, bestaat er pianotechnicus, assistent pianotechnicus en pianostemmer. Maar wat zijn eigenlijk de verschillen? Maar welke opleiding moet je nu volgen, wat leer je daar en welk diploma of certificaat krijg je na afloop?
En niet onbelangrijk, kun je pianostemmer of -technicus worden door een individuele online cursus te volgen?
Assistent pianotechnicus
Om serieus in het vak werkzaam te kunnen zijn en kwaliteit te leveren, is minimaal 3 jaar prakijkervaring vereist met dagelijkse training aan een veelvoud van verschillende instrumenten.
Een assistent-pianotechnicus is een leerling van de driejarige opleiding tot pianotechnicus aan het Hout- en Meubelerings College in Amsterdam. Hij of zij kan nog niet zelfstandig werken en geen piano's stemmen.
Pianostemmer
Iemand die piano's stemt. Dit betekent dat hun belangrijkste taak is om de snarenspanning van de piano aan te passen om ervoor te zorgen dat de tonen de juiste toonhoogte hebben en in harmonie klinken.
Het beroep van pianostemmer is in Nederland niet beschermd, wat betekent dat er geen wettelijke vereisten zijn om in dit vak te werken. Iedereen kan in principe zichzelf een pianostemmer noemen en proberen piano's te stemmen zonder speciale verworven kennis van pianotechniek of pianoconstructie.
Certified Piano Tuner (CPT)
Dit is een pianostemmer die getest is op zijn vakbekwaamheid ten aanzien van pianostemmen. In Nederland wordt deze test afgenomen bij het HMC-college in samenwerking met de Vereniging van Pianotechnici Nederland en Belgie (VvPN). In Duitsland wordt een stemtest afgenomen aan de OWS-school.
Studenten van het HMC die voldoende punten scoren op het reguliere HMC-stemexamen, mogen ook het CPT-logo voeren. De ervaring leert dat mensen die ergens een kortdurende cursus van minder dan een jaar hebben gevolgd, niet voor het CPT-examen slagen.
Een overzicht van CPT-pianostemmers vindt u hier.
Pianotechnicus
Net als voor het beroep pianostemmer geldt, dat iedereen zich pianotechnicus mag noemen zonder het behalen van certificeringen als pianotechnicus. In Nederland bestaat de reguliere driejarige MBO-opleiding Pianotechnicus aan het HMC met een aantal stageblokken waar de leerlingen bij een leerbedrijf meelopen en praktijkervaring opdoen.
Een pianotechnicus heeft een bredere reeks verantwoordelijkheden dan een pianostemmer. Ze zijn verantwoordelijk voor het onderhoud, de reparatie en de algehele technische staat van een piano. Dit omvat het stemmen van de piano, maar ook het uitvoeren van kleine reparaties, het vervangen van onderdelen, het optimaliseren van de mechanische actie en het oplossen van problemen met het instrument.
Pianobouwer
Pianobouwers zijn gespecialiseerd in het bouwen en repareren van klavierinstrumenten, zoals klavecimbels, orgels en andere toetsinstrumenten. Zij hebben expertise in houtbewerking, mechanica en de constructie van klavierinstrumenten.
Pianobouwers volgen gespecialiseerde opleidingen in pianobouw, houtbewerking en andere relevante ambachtelijke vaardigheden. Dit kan jaren van training en ervaring vereisen. In Nederland is helaas geen opleiding tot pianobouwer. In Duitsland en is het echter gebruikelijk dat een pianobouwer een formele 3,5 jarige MBO-praktijkopleiding volgt waarbij fulltime in een pianofabriek wordt gewerkt en alle productiestappen van het bouwen van een piano worden doorlopen, voordat ze als professionele klavierbouwers te werk gaan.
Gezel vs Meester pianobouwer
In Duitsland bestaat er een gestructureerd systeem van beroepsonderwijs en certificering voor ambachten, waaronder het beroep van klavierbauer (klavierbouwer). Binnen dit systeem zijn er verschillende niveaus van bekwaamheid en certificering, te weten een gezel en een meester pianobouwer.
Let op! In Nederland hebben wij géén Meester-Gezel-systeem. Toch zijn er pianostemmers en pianotechnici die zich ten onrechte meester of gezel noemen!
- Gezel pianobouwer
Een "Geselle Klavierbauer" is een term die verwijst naar een getrainde klavierbouwer met een bepaald niveau van vakbekwaamheid. Om de titel van "Geselle" te bereiken, voltooit een leerling in Duitsland een formele beroepsopleiding als klavierbouwer, die meestal drie en een half tot vier jaar duurt. Na het afronden van de opleiding krijgt de leerling de titel "Geselle," wat aangeeft dat hij of zij een bepaald niveau van vaardigheid en ervaring heeft bereikt. Ze kunnen zelfstandig werken aan eenvoudigere klavierinstrumenten en onder begeleiding werken aan complexere projecten. - Meester pianobouwer
"Klavierbaumeisters" hebben na de opleiding tot "Geselle Klavierbauer" een aanvullende opleiding gevolgd. Ze zijn gekwalificeerd om complexe klavierinstrumenten te bouwen, restaureren en onderhouden. Ze hebben een diepgaand begrip van de ambachtelijke en technische aspecten van hun werk. Een "Klavierbaumeister" heeft een hogere mate van expertise en is bevoegd om meer complexe projecten aan te pakken en om het werk van (gezel) pianobouwers te begeleiden en te leiden.
Online cursus pianostemmen ?
In Nederland is er helaas geen goede mogelijkheid voor volwassenen om het vak te leren. Dit is vaak een reden waarom mensen hun heil zoeken op het internet naar online lesmateriaal. Dit is een logische gedachte. Op het internet is een behoorlijke hoeveelheid informatie te vinden dat door zeer veel verschillende 'vaklieden' met veel show als een mooi verhaal wordt gepresenteerd. Maar wie zegt de juiste dingen, en wie niet? Lang niet elke vakman vertelt graag de geheime kneepjes van het vak, sterker nog, er staan vaak opzettelijk onjuistheden in of er worden belangrijke zaken weggelaten. Hoe beoordeel je dat als leek?
Bezin daarom voordat je begint, als je eenmaal zaken foutief hebt aangeleerd is het lastig om dat weer af te leren.
Als je als volwassene dan toch echt het vak wilt leren, begin dat met het leren pianostemmen bij een erkende vakman. Loop eens bij een plaatselijke pianowinkel binnen (let op het VvPN of BDK-logo) en vraag wat de mogelijkheden zijn. Reken erop dat je wekelijks, nog beter dagelijks, moet oefenen met het daadwerkelijk stemmen. Onmisbaar voor als je je als pianostemmer wilt ontwikkelen, is een goed begrip van de constructie en eigenschappen van de piano. De piano maakt of kraakt de stemming! Als aanvulling op het leren pianostemmen is het daarom belangrijk je te scholen in de pianotechniek oftewel: pianobouw, niet alleen om beter te kunnen stemmen maar ook opdat je kunt beoordelen in hoeverre een bepaalde stemming haalbaar is en kleine reparaties kunt uitvoeren.
Ben je geïnteresseerd en zoek je een opleider?
Wij geven ook workshops, kijk voor meer informatie op onze webpagina "Workshops".
Interesse voor een ander soort workshop?
Bel ons en we bespreken de mogelijkheden!